طرح کسب و کار پروژهProject Business Plan 

طرح کسب و کار پروژه، که گاهی­ اوقات تحت عنوان طرح پیشنهادی پروژه Project Proposal نامیده می­ شود یک سند اولیه است که توسط مدیر پروژه و مدیریت ارشد برای ارزیابی امکان­ سنجی پروژه از دیدگاه ­های کسب و کاری مختلف مورد استفاده قرار می­گیرد و نشان می­دهد که پروژه تا چه اندازه در نتایج کسب و کار نقش داشته و تا چه اندازه هم راستا با استراتژی کسب و کار سازمان است.

طرح کسب و کار پروژه برای اهداف ذیل استفاده می­شود:

  • توافق در مورد معیارهای محدودۀ Scope پروژه و موفقیت کسب و کار.
  • کسب تأییدیه تخصیص بودجه و منابع برای برنامه ­ریزی و اجرای پروژه.
  • ارزیابی پروژه­ ها نسبت به یکدیگر در پرتفلیوی Portfolio پروژه­ ها.
  • کسب تأییدیه برای ادامه کار و عبور از مرحلۀ شروع به مرحلۀ برنامه­ ریزی در چرخۀ پروژه.

توسعه طرح  کسب و کار پروژه

طرح کسب و کار هر پروژه باید دقیقاً براساس دانش موجود در زمان ایجاد آن و همچنین بی‌طرفانه Unbiased و شفاف باشد. این امر مستلزم دسترسی به اطلاعات باکیفیت در مورد موارد ذیل است:

  • محیط کسب و کار
  • ملزومات مشتری Customer Requirements
  • استراتژی کسب و کار
  • معیار موفقیت کسب و کار

اطلاعات محیط کسب و کار و ملزومات مشتری برای ساخت پایه و اساس طرح کسب و کار لازم و ضروری هستند. درک نیازهای مشتری همچنین وضعیت محیطی که کسب و کار در آن مشغول فعالیت است برای موقعیت­ یابی و متمایزسازی نتیجۀ پروژۀ در حال ارائه، موردنیاز است. استراتژی کسب و کار اهداف استراتژیکی که سازمان دنبال می­کند و توانمندی­های آن را مشخص می­کند. معیارهای موفقیت کسب و کار از دستورالعمل­های سطح ­بالای مدیریت ارشد در حوزۀ ارزیابی امکان­ سنجی اولیۀ پروژه جهت تأمین نیازهای تجاری تشکیل شده ­است. جدول زیر را می‌توان به‌عنوان یک راهنما برای توسعه طرح کسب و کار پروژه مورداستفاده قرار داد. در این جدول حداقل اطلاعات موردنیاز دربارۀ طرح کسب و کار گنجانده شده­است.

شرح فرصت کسب و کار

مزیت کسب و کار، بیانیه­ای است که به‌طور خلاصه به توصیف آن‌چه که شرکت باید انتظار بدست آوردن آن را از سرمایه­ گذاری در پروژه داشته باشد، می­پردازد. این بیانیه حاوی پاسخ به این قبیل پرسش­ها است: سرمایه ­گذاری در این پروژه با چه مزایای کسب و کاری همراه است؟ این پروژه دست‌یابی به کدام استراتژی­های سازمانی را میسر خواهد کرد؟ در این پروژه، روی چه فرصتی در بازار سرمایه­ گذاری می­شود؟

هدف پروژه­ ها ایجاد سنگ­ بنای اصلی اجرای یک استراتژی سازمانی است. این امر باید به‌عنوان پایه و اساس بیانیۀ گزاره ارزش برای تمام پروژه ­ها مدنظر قرارگیرد. فرض بر این است که اگر پروژه­ ها همراستا با استراتژی شرکت باشد، حمایت بهتری از اهداف آن استراتژی به‌عمل خواهد آورد. شرح چگونگی همراستایی و پشتیبانی پروژه از دست‌یابی به یک یا چند هدف استراتژیک سازمان باید در بیانیۀ گزاره ارزشِ مورد کسب و کار پروژه گنجانده شود.

علاوه‌بر این، شرح شیوۀ تحقق نیازهای مستند مشتری و بازار به‌واسطۀ نتیجۀ پروژه نیز باید گنجانده شود. در نهایت، همۀ فناوری­هایی که در نتیجۀ پروژه گنجانده می­شود باید در این مرحله توصیف شوند.

تعریف معیارهای موفقیت کسب و کار

شناسایی معیارهای موفقیت کسب و کار هر پروژه باید در طول شروع پروژه انجام شده و در مورد کسب و کار پروژه مستندسازی شود. معیار موفقیت کسب و کار تضمین می‌کند که ویژگی­ های کالا، خدمات یا زیرساخت در حال توسعه از اهداف کسب و کار کلیدی مانند سودآوری، بهینه بودن از نظر زمانی، بهره­وری، و پیشرفت فناوری پشتیبانی می­کند.

انجام تجزیه و تحلیل هزینه-سود Cost-Benefit Analysis

قلبِ مورد کسب و کار پروژه را ارزیابی امکان­ سنجی تشکیل می­ دهد که از تجزیه و تحلیل هزینۀ پروژه در مقایسه با سود آن به‌دست می­آید. تجزیه و تحلیل هزینه – سود باید مزایای ملموس Tangible و ناملموسIntangible را شناسایی کرده، مزایا را با اصطلاحات قابل­ سنجشی نظیر مقدار ریال به‌دست آمده یا ذخیره ­شده، ساعت صرفه­ جویی شده و افزایش سود ناخالص نشان دهد. تحلیل هزینه-سود باید به سوالات زیر پاسخ دهد:

  • اجرای این پروژه چقدر زمان می­برد؟
  • بهره برداری از این پروژه چقدر به اهداف اصلی شرکت کمک خواهد کرد؟
  • آیا نتیجۀ پروژه از نظر دست‌یابی به اهداف خاص کسب و کار، ارزش سرمایه ­گذاری دارد؟

فهرست­بندی مفروضات اصلی

بخش اعظم کارهایی که در شروع پروژه انجام می­شود بر تلاش جهت پیش ­بینی رویدادهای آینده متمرکز است. در همین راستا لازم است یک مجموعه از مفروضات درباره آینده ایجاد شود که در آن مفروضات را حوادث و شرایطی تشکیل می­دهد که انتظار می­رود در مسیر تحقق موفقیت ­آمیز اهداف پروژه رخ دهد.

هر یک از اعضاء و ذینفعان پروژه، یک مجموعۀ مشخص از مفروضات را در ذهن دارند که برای هدایت بینش و چشم ­انداز خود نسبت به آینده پروژه تازه آغازشده مورداستفاده قرار می­دهند. مدیر پروژه با بیان صریح مفروضات اولیه ­ای که طرح کسب و کار پروژه براساس آنها شکل گرفته ­است یک بینش مشترک درباره چگونگی شرایط در آینده ارائه می­دهد. بحث و مناظره درباره این مجموعۀ حیاتی از مفروضات به اندازۀ بخش مربوط به تجزیه و تحلیل هزینه-سودِ مورد کسب و کار حائز اهمیت است.

تجزیه و تحلیل ریسک پروژه

در این مرحله نهایی تمام رویدادهای ریسک بالقوه که ممکن است موفقیت کسب و کار را تحت تأثیر قرار دهد، شناسایی می­شود. در این مرحله از پروژه، از بالا به ریسک­های شناخته ­شده نگاه می ­شود. سپس رویدادهای ریسک تجزیه و تحلیل شده و برای به حداقل رساندن تأثیر و احتمال وقوع ریسک­های سطح بالا، طرحی تهیه و تنظیم می ­شود. تجزیه و تحلیل ریسک باید به سؤالات زیر پاسخ دهد:

  • احتمال موفقیت این پروژه چیست؟
  • برای به حداکثر رساندن احتمال موفقیت چه باید کرد؟
  • چگونه می‌توان از ریسک­های شناخته­ شده اجتناب کرده یا آن‌ها را کاهش داد؟
  • آیا سطح ریسک از ادامه سرمایه ­گذاری در این پروژه جلوگیری خواهد کرد؟

استفاده از طرح کسب و کار پروژه

ارائه طرح کسب و کار به سهامداران و مدیریت ارشد معمولاً برای تحریک سرمایه­ گذاری نهایی و تصمیم­ گیری دربارۀ بودجه و در انتهای مرحلۀ شروع چرخۀ پروژه مورد استفاده قرار می­گیرد؛ و محتوای اصلی موردنیاز برای منشور پروژه را فراهم می ­سازد.

اگرچه طرح کسب و کار پروژه ابتدأ در شروع پروژه توسعه می ­یابد اما لازم است که آن را به‌عنوان یک سند زنده در سراسر چرخۀ پروژه در نظر گرفته و به­ عنوان یک راهنمای اصلی جهت ردیابی و حکمرانی پروژه مورد استفاده قرار داد.

در حین اجرای پروژه، لازم است که طرح کسب و کار قبل از تخصیص بودجه و صرف هزینه ­های هنگفت مانند تهیه و استقرار کارخانه و تجهیزات آن، یکبار دیگر بررسی و ارزیابی شود. در نهایت، از اطلاعات مورد کسب و کار در گذشته­ نگری پروژه برای تعیین موفقیت­ آمیز بودن یا نبودن آن در دستیابی به اهداف خاص پروژه استفاده خواهد شد.

مزایای طرح کسب و کار

ایجاد یک طرح کسب و کار خوب مزایای بسیار زیادی برای پروژه دارد؛ که از چهار بُعد قابل شرح است. اولاً، طرح کسب و کار به این سؤال حیاتی جواب می­دهد که، «این پروژه چگونه شرکت ما را در تحقق اهداف کسب و کار و استراتژیک یاری می­دهد؟» در این معنا، طرح کسب و کار مدیران ارشد شرکت را در تصمیم­ گیری صحیح و عاقلانه با توجه به گزینه ­های سرمایه­ گذاری مناسب یاری می­دهد. ثانیاً، طرح کسب و کار پروژه، از منظر چند چشم ­انداز کسب و کار، همسویی لازم را بین اهداف استراتژیک و نتایج اجرای پروژه فراهم می ­سازد. ثالثاً، استفادۀ مداوم از طرح کسب و کار از طریق توانمندسازی ارزیابی پروژه ­ها در محدوده پرتفلیو با معیارهای سازگار، به اثربخشی بیشتر فرآیند مدیریت پرتفلیو کمک می­کند. در نهایت، طرح کسب و کار، بینش یا وضعیت آتی شرکت را برای برنامه ­ریزی، اجرا و ارائه مؤثر خروجی پروژه فراهم می­ سازد.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *